«Η 100άρα αυξάνει τα γκάζια και βγάζει παραπάνω χλμ.» Ισχύει;
12/10/2023
Η βενζίνη εδώ και καιρό αποτελεί «είδος πολυτελείας», ενώ η 100στάρα είναι.. απλησίαστη. Κατα πόσο ισχύει όμως ότι με 100άρα έχεις καλύτερη καύση και άρα «γκάζια» ενώ βγάζεις και παραπάνω χλμ.;
Που διαφέρουν 95αρα και 100άρα;
Για αρχή να πούμε πως δεν υπάρχει γενικός κανόνας, αλλά κάθε κινητήρας είναι σχεδιασμένος να λειτουργεί με βενζίνη συγκεκριμένων ελάχιστων οκτανίων. Ας πούμε ότι έχουμε ένα ατμοσφαιρικό μοτέρ 1,2 λίτρων, με σχέση συμπίεσης 10:1, σχεδιασμένο να λειτουργεί με βενζίνη 95 οκτανίων. Αν του βάλουμε «100άρα» δεν πρόκειται να δούμε κάποια διαφορά στις επιδόσεις, αφού δεν υπάρχει περίπτωση αυτό το μείγμα να συμπιεστεί περισσότερο από τα έμβολα.
Από την άλλη, αν έχουμε μια Ferrari 458 Speciale, της οποίας ο ατμοσφαιρικός V8 πετυχαίνει σχέση συμπίεσης 14:1 και ο κατασκευαστής προτείνει βενζίνη 98 οκτανίων, είναι απαραίτητο να κινείται με καύσιμο τουλάχιστον 98 οκτανίων ώστε να κάνει σωστή καύση και να αποδίδει όπως πρέπει και χωρίς να υπάρξουν προβλήματα μακροχρόνια.
Προφανώς και η Ferrari είναι ένα ακραίο παράδειγμα και υπάρχουν αρκετά «γήινα» αυτοκίνητα που απαιτούν βενζίνη περισσότερων οκτανίων. Να σημειώσουμε επίσης, ότι στην κατηγορία ειδικών οχημάτων (πχ. supercars), σε περίπτωση που ανιχνευθεί βενζίνη λιγότερων οκτανίων, συχνά ενεργοποιείται αυτόματα η λειτουργία «safe» και ασφαλώς μειώνεται η απόδοση.
Όσο περισσότερα τα οκτάνια της βενζίνης, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πίεση που μπορεί να δεχτεί το καύσιμο μείγμα πριν αρχίσουν τα πειράκια.
Τι σημαίνουν τα οκτάνια και που διαφέρουν;
Όταν μιλάμε για καύσιμα, θα ακούσουμε και θα χρησιμοποιήσουμε πολλές φορές τη λέξη οκτάνια, όμως λίγοι γνωρίζουν ακριβώς τι είναι. Πιο συγκεκριμένα, όταν διαβάζουμε στην αντλία «βενζίνη 95 οκτανίων», σημαίνει ότι η χημική συμπεριφορά του συγκεκριμένου καυσίμου είναι ακριβώς η ίδια με ένα μείγμα που αποτελείται κατά 95% από ισοοκτάνιο (απαθές) και 5% από επτάνιο (ευαίσθητο σε ανάφλεξη).
Για τη μέτρηση του αριθμού οκτανίων της βενζίνης χρησιμοποιούνται ειδικοί κινητήρες εσωτερικής καύσης με έναν κύλινδρο και δυνατότητα μεταβολής της σχέσης συμπίεσης από 4:1 μέχρι 10:1. Επίσης, η αύξηση των οκτανίων γίνεται στα διυλιστήρια, με προσθήκη συστατικών υψηλής κρουστικής αντοχής στα καύσιμα, όπως π.χ ισοπαραφίνες και οξυγονούχες ενώσεις.
Η ομαλή καύση και τα «πειράκια»
Ο αριθμός οκτανίων της βενζίνης σχετίζεται με την ικανότητα του καύσιμου μείγματος να μην αυταναφλέγεται σε υψηλή πίεση. Έτσι όταν η βενζίνη χαρακτηρίζεται από μικρό αριθμό οκτανίων κάνει την εμφάνισή της η κρουστική καύση. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε μη ομαλή καύση του μείγματος αέρα-καυσίμου, που γίνεται αντιληπτή από τους μεταλλικούς θορύβους που προκαλεί η «άτακτη» έκρηξη εντός του θαλάμου, τα γνωστά σε όλους πειράκια.
Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι καταστροφικό για έναν κινητήρα (ειδικότερα υψηλότερης απόδοσης και σε βάθος χρόνου), μιας και αλλοιώνεται ο «συγχρονισμός» του, υπερθερμαίνεται, ενώ κινδυνεύουν και τα ζωτικά του μέρη. Συνεπώς, όσο υψηλότερος είναι ο αριθμός των οκτανίων, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πίεση που μπορεί να δεχτεί το μείγμα πριν εμφανιστεί το φαινόμενο που προαναφέραμε. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που πολλοί μηχανικοί προτείνουν τη χρήση 98άρας ή 100άρας βενζίνης όταν υπάρχουν τέτοια προβλήματα καύσης, ιδίως σε παλιότερα οχήματα.
