Τι να κάνω όταν προκύψει βλάβη στον υπερσυμπιεστή ;

Το μοντέλο που «άνοιξε» το δρόμο στην Ευρώπη ήταν η BMW Turbo 2002

Αν μπορούσαμε να διεξάγουμε μια άτυπη έρευνα σχετικά με κάποιες από τις αγαπημένες ορολογίες των οδηγών, τότε σίγουρα μια από αυτές θα ήταν και ο ξένος όρος «turbo» (υπερσυμπιεστής στη γλώσσα μας). Στην ουσία, η δουλειά του είναι να αυξάνει τις επιδόσεις του κινητήρα, το οποίο επιτυγχάνεται μέσω της μεγαλύτερης εισαγωγής αέρα στο θάλαμο καύσης και την μεγαλύτερη καύση του καυσίμου. Τα πρώτα μοντέλα εξοπλισμένα με turbo ήταν σιτς ΗΠΑ. Πρόκειται για τα Chevrolet Corviar Monza και Oldsmobile Jetfire, με αμφότερα να κάνουν το ντεμπούτο τους το 1962.

Στην Ευρώπη, τον όρο «turbo» έκανε γνωστό ένα BMW 2002 Turbo, ένα από τα πλέον ιστορικά μοντέλα όλων των εποχών. Το 1974, παράχθηκαν μόλις 1.672 μονάδες του συγκεκριμένου, ήταν το πρώτο -μοντέρνο- sport sedan χαμηλού βάρους, μα κυρίως, αποτέλεσε το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής της γερμανικής εταιρείας με υπερτροφοδοτούμενο κινητήρα. Με την πάροδο των ετών, το turbo απέκτησε «μπόλικο έδαφος» στα μοντέλα που τροφοδοτούνται με πετρέλαιο κίνησης, το οποίο με τα χρόνια εξελίχθηκε και έγινε αναπόσπαστο κομμάτι των κινητήρων ντίζελ.

Αυξάνεται η απόδοση και μειώνεται η κατανάλωση

Ο υπερσυμπιεστής αποτελείται από δύο φτερωτές, μια στον στρόβιλο και μια στον συμπιεστή. Η πρώτη δέχεται τα καυσαέρια του κινητήρα, αποκτά κίνηση άνω των 150.000 σ.α.λ. και την μεταφέρει στη δεύτερη. Αυτή με τη σειρά της, συμπιέζει τις ποσότητες αέρα και τις ωθεί στην εισαγωγή μέσω σωληνώσεων. Ακόμη, στην πορεία επεμβαίνει το intercooler (εναλλάκτης αέρα) βρίσκεται εντός του turbo και έχει ως αποκλειστική αρμοδιότητα να ψύχει τις υψηλές θερμότητες που παράγονται κατά τη συμπίεση του αέρα, έτσι ώστε να συνεισφέρει στην αποδοτικότητα του κινητήρα.

Το βασικότερο όμως πλεονέκτημα ενός υπερσυμπιεστή, δεν είναι αποκλειστικά η αύξηση στην απόδοση του κινητήρα, αλλά η δυνατότητα αξιοποίησης μονάδων με μικρότερο κυβισμό (μια νέα πραγματικότητα η οποία έχει γίνει εξαιρετικά δημοφιλής από τις αρχές του 2000 κι έπειτα) και την κατά επέκταση μείωση στην κατανάλωση καυσίμου, χωρίς να υπάρξει απώλεια στις επιδόσεις. Για παράδειγμα, το Peugeot RCZ-R, εξοπλισμένο με έναν τετρακύλινδρο βενζινοκινητήρα 1,6 λτ. είναι σε θέση να παρέχει ισχύ 270 ίππων.

Πολλοί υπερτροφοδοτούμενοι κινητήρες διαθέτουν πλέον δύο υπερσυμπιεστές και ονομάζονται twin-turbo. Αντί για έναν μεγάλο υπερυσυμπιεστή, είναι εξοπλισμένοι με δύο μικρότερους, οι οποίοι μοιράζονται τη ροή των καυσαερίων από τους κυλίνδρους για την κίνηση των κινητήρων. Το βασικό τους ατού σε σχέση με το μεγάλο, είναι η χαμηλότερη αδράνεια.

Επιθεωρείστε το λάδι, μη σβήνετε τον κινητήρα όσο είναι ζεστός

Σε πολλές περιπτώσεις, η βλάβη ενός φτερωτού μπορεί να προκληθεί από την έλλειψη λιπαντικού. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή, διότι μπορεί να δημιουργήσει αυλακώσεις στις επιφάνειες των εδράνων του άξονα σύνδεσης μεταξύ των δύο φτερωτών και προκαλώντας το ράγισμά του άξονα που συνδέονται. Φροντίστε να επιθεωρήσετε για ξένα σώματα στο λάδι, τυχόν φραγή στο φίλτρο ή στις σωληνώσεις, ενώ προτείνεται η αξιοποίηση ποιοτικού προϊόντος.

Κάποιες φορές, ο καθαρισμός είναι η ιδανική λύση και μάλιστα, είναι δυνατό να επιτευχθεί δίχως να αποσυναρμολογηθεί η τουρμπίνα εξ ολοκλήρου. Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορα σπρέι για τη συγκεκριμένη δουλειά και μπορούν να αφαιρέσουν μπογιά, επικαθίσεις αλλά και καουτσούκ δίχως να επηρεάσουν τον καταλύτη.

Ακόμη, αποφύγετε με κάθε κόστος το να σβήνετε τον κινητήρα turbo όσο αυτός είναι ζεστός, καθώς, εκτός του ότι φτάνει τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες (εάν έχει κυλίσει μεγάλο διάστημα χρήσης), με το σβήσιμο διακόπτεται η παροχή λαδιού και νερού ψύξης στον υπερσυμπιεστή. Έτσι, με τη θερμότητα να μη διαχέεται, το λάδι μπορεί να καεί σχηματίζοντας επικαθίσεις, οι οποίες μπορεί να φράξουν τις σωληνώσεις, μπλοκάροντας την παροχή λαδιού, ενώ μπορεί να δημιουργήσει και θερμικά προβλήματα, ανισορροπία στην τουρμπίνα και ακινησία του φτερωτού.

Το «σφύριγμα» μπορεί να υποδηλώνει βλάβη στον υπερσυμπιεστή

Ακόμη, τα προβλήματα με το σύστημα καυσαερίων είναι επίσης μια αιτία βλάβης. Οι κινητήρες ντίζελ με φίλτρο DPF είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι απέναντι σε φραγμούς, με το φίλτρο να αδυνατεί να καεί και τις έντονες δυνάμεις που ασκούνται στην τουρμπίνα, να είναι ικανές να βλάψουν τον άξονα. Αν πράγματι προκύψει πρόβλημα, τότε μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό με την πρόκληση σφυρίγματος του υπερσυμπιεστή. Προσοχή όμως, καθώς το σφύριγμα μπορεί να υποδηλώνει και κάποιο άλλο πρόβλημα στο turbo, όπως την έλλειψη παροχής λαδιού. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, εάν το αυτί σας «πιάσει» τον συγκεκριμένο θόρυβο, το επόμενό σας βήμα θα πρέπει να είναι ο προγραμματισμός ραντεβού με ένα συνεργείο!
 
Μια άλλη γνωστή αιτία βλάβης είναι η εισροή ξένων σωμάτων, που ακόμη κι αν πρόκειται για εξαιρετικά μικρά σωματίδια, λόγω της μεγάλης ταχύτητας στροβιλισμού, είναι ικανά να προκαλέσουν κάποια ζημιά. Σε οχήματα με πολλά χλμ. οι στρόβιλοι φθείρονται με την πάροδο των ετών, με το κατεστραμμένο κομμάτι του πτερυγίου να προκαλεί ανισορροπία, η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον άξονα και την κατά επέκταση διαρροή στο κύκλωμα λαδιού. Η διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο με την αφαίρεση και αποσυναρμολόγηση του υπερσυμπιεστή και συνήθως, η αιτία του προβλήματος μπορεί να είναι η χαλάρωση διάφορων μερών του κινητήρα.

Επιπρόσθετα, δείξτε ιδιαίτερη προσοχή σε περιπτώσεις βλαβών στον κινητήρα όπως προκαλούνται από έναν σπασμένο ιμάντα χρονισμού, καθώς είναι απαραίτητη η - κατά την επισκευή - αφαίρεση όλων των μεταλλικών κομματιών τα οποία έχουν προκύψει από το σπάσιμο και έχουν σκορπιστεί, μιας και μπορεί να προκαλέσουν ζημιές εκ νέου κατά τη διάρκεια της εκκίνησης. Ακόμη, οι βλάβες μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους στη βαλβίδα διαφυγής (wastegate) αλλά και στο όργανο υποπίεσης.